| Наш опрос |
| Оцените мой сайт |
|
Всего ответов: 10 | |
|
 | |  |
 |  Charin kan'yoni
Char padishah tesir dairisini kéngeytish üchün 1871-yili 6-, 7-aylarda
esker ewetip, Ili rayonini ishghal
qiliwaldi. Charrusiyining iligha bésip kirgen chaghdiki “wedisi” boyiche,
ilidin eng kéyin bolghandimu 1876-yilining axiri chékinip chiqip, ilini qayturup
bérishi kérek idi. 1878-yili manju ching impériyisi zung xuni Pétrburgqa tunji qétim char padishah hakimiyiti
bilen ilini qayturuwélish mesilisi üstide söhbetlishishke ewetti. 1881-yili 2-ayning axirida Pétérburgda ilini qayturuwélish heqqidiki
“özgertilgen shertname” tüzüldi. Bu
shertnamide “char rusiye tékes deryasi wadisidiki jaylarni we ilidiki 9
sheherni manju ching impériyisige qayturidu. Lékin ilining
gherbiy teripidiki qorghas deryasining gherbidiki rayonlirini élip qalidu;
Qeshqer we tarbaghataydiki ching impériyisi – rusiye chégrisi ayrim tekshürüp
belgilinidu. Manju ching (xitaychida qisqartilip menching déyilidu) hakimiyiti
rusiye armiyisining ilini atalmish “wakaliten saqlash” xirajitini 9 milyon
rublige köpeytishke qoshulidu, rusiye-xitay arisidiki burunqi shertnamilerge
asasen, ili, tarbaghatay, qeshqer qatarliq jaylarda konsulxana, soda orunliri
qurghandin tashqiri yene jyayüguen, turpanlardimu konsul orunlashturidu”
déyilgen. Ili charrusiyining qolidin qayturup élin'ghandin kéyin, xelq
ikki tereplime zulum we bésimgha uchridi. Biri, charrusiye jahan'girlikining
aldash, tehdit sélish, popuza qilishi boldi; Yene biri, manju ching hakimiyiti
qozghulang kötürgen xelqtin dehshetlik öch aldi. Shuning bilen ilidiki
uyghurlardin 56 ming öylük, tungganlardin 12 ming öylük xelq mejburi halda
sowét zéminlirige köchürüldi. Köchüshke unimighanlar dehshetlik
urup-dumbalandi. Köchürülgenler rusiyige kirgendin kéyin qullarche muamilige
uchridi. «Köch-köch qoshiqi» da, charrusiyining ene shu jinayiti pash
qilinip, xelqning jahan'girlargha bolghan qattiq öchmenliki we ghezep-nepriti
ipadilen'gen. Uyghur xelqining öz ana yurti, urugh-tughqanliri we yurtdashlirini
chongqur séghinish héssiyati süretlen'gen. |  |
 | |  |
|
| Календарь новостей | | « Апрель 2024 » | | Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс | | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | | 29 | 30 |
|
| Статистика |
 |
|
