Köch-köch Переселение

Главная | Регистрация | Вход
Пятница, 2024-03-29, 08.10
Приветствую Вас Гость | RSS
[ Новые сообщения · Участники · Правила форума · Поиск · RSS ]
  • Страница 1 из 1
  • 1
Форум=Munber » Общий = Umumiy » Наше прошлое = Ötmushimizge nezer » Singquseli Tutung (--- 10-esrdiki Uyghur Terjimani, Tilshunas)
Singquseli Tutung
EzimetDate: Вторник, 2007-10-30, 23.28 | Message # 1
Рядовой
Group: Проверенные
Posts: 5
Status: Offline/ liniyede emes
Singquseli Tutung

Singquseli Tutung 10-esrde ötken meshhur edip we tilshunas.
U her xil tillardiki eserlerni Uyghur tiligha terjime qilghan, Budda dinigha dair köpligen diniy, edebiy mezmundiki eserlerning aptori bolup, 10-esrning otturilirida qedimki Xenzu tilidin Uyghur tiligha terjime qilghan «Altun Yaruq», «Shuen Juang (Samitsu Achari)ning Terjimihali» dégen ikki esiri bizgiche yétip kelgen.
«Altun Yaruq» --- qisqartilghan nam bolup, bu eserning qedimki Uyghur tilidiki toluq nami «Altun Önglük Yaruq Yaltirighliq Qutta Kötürülmish Nom Ilig Atligh Nom Bitig» (Altun Renglik Nur Chéchip, Hemmidin Üstün Orunda Turidighan Shah Eser). U Budda dinining Mahayana mezhipige dair nom bolup, budda kitabliri arisida eng muqeddes kitab, uni terjime qilish we köchürüsh öz dewride muqeddes wezipe hésablinatti.
«Altun Yaruq»ta Budda dini hékayiliri, riwayetliri we eqidiliri sözlinidu. Barliq jandarlargha qilche azar bermeslik Budda telimatining asasiy prinsipliridin biri bolup, bu eserning bir parchiside mundaq bediiy yol bilen eks ettürülgen:
Injaw dégen yurtning bégi qizining toyigha nurghun kala, qoy, qushlarni soyidu. Toy tügep, uzun ötmeyla beg aghrip ölüp qalidu. Xizmetchiliri uning ölükini 4 kün saqlap, axiri depne qilish üchün tutun ‘ghanda, beg tuyuqsizla tirilip qalidu we bashqilargha özi soyghan janliqlarning u dunygha bérip Xudagha erz qilghanliqini, shunga diwe tutup apirip, Xuda aldida soraq qilghanliqini, uninggha «Altun Yaruq»ni köchürüp tarqatsila, andin gunahtin saqit bolidighanliqini éytip, shundaq qilish qararigha kelgendin kéyin, özini qayturup ekélip qoyghanliqini sözlep béridu.
«Altun Yaruq» ene shundaq güzel edebiy teswirlerge bay bolup, eserning terjime sewiyisi til jehette kamaletke yetken we «Altun Yaruq»ning özide bu til «Türk --- Uyghur Tili» dep atalghan. Bu eserning herqaysi tillardiki nusxiliri arisida eng mukemmel hésablan’ghan Uyghur tilidiki nusxisi 1910-yillar etrapida Gensu ölkisining Juqüen wilayitidiki sériq Uyghurlarning (Kengsu wadisida qedimki Genju Uyghur xanliqini qurghan Uyghur qebililirining bir tarmiqi) ibadetxanisidin tépilghan bolup, bu eserni 1913-1917-yilliri Malov we Radlov qatarliq Türkshunas alimlar neshr qildurghan.
«Shuen Juangning Terjimihali» --- öz dewridiki tarixiy we jughrapiyilik melumatlarni bizge yetküzüp bergüchi qimmetlik tarixiy höjjet bolup, uning tilimu intayin nepis ishlen’gen.
Singquselining terjime eserliri tilining rawanliqi grammatika qaidilirige mukemmelliki bilen --- uning öz zamanisidiki meshhur tilshunas, öz ana tilining mahir ustisi ikenlikini ispatlaydu.

(Qeshqer Uyghur Neshriyati 1983-yili neshr qilghan «Déngiz Ünchiliri» Namliq Kitabtin)

 
Форум=Munber » Общий = Umumiy » Наше прошлое = Ötmushimizge nezer » Singquseli Tutung (--- 10-esrdiki Uyghur Terjimani, Tilshunas)
  • Страница 1 из 1
  • 1
Поиск:


Copyright MyCorp © 2024 | Сайт управляется системой uCoz